SỔ TAY QUẢN LÝ SUY TIM

TÊN BỆNH VIỆN:    
Địa chỉ: ...........................................................................................................
Website: 
Số điện thoại phòng khám Suy tim:
Họ tên bệnh nhân:…………………………………………… Mã số: ST……...
Địa chỉ:………………………………………………………………………………
Số điện thoại 1:………………………Số điện thoại 2:…………………………
Ngày/tháng/năm sinh: ……/.…./……
Người liên lạc:…………………………………… (là…………của bệnh nhân)
Số điện thoại người thân:……………………………………………………....
Bác sĩ theo dõi:…………………………………….SĐT:………………………..

GIỚI THIỆU
Xin kính chào quý vị đã đến với Chương trình Quản lý Suy tim của Bệnh viện ...!
- Suy tim là hậu quả cuối cùng của rất nhiều các bệnh tim mạch như tăng huyết áp, bệnh van tim, bệnh cơ tim, bệnh động mạch vành, bệnh tim bẩm sinh… Mặc dù đã có nhiều tiến bộ về việc chẩn đoán cũng như ra đời nhiều thuốc và các phương thức điều trị mới nhưng tỷ lệ tử vong của bệnh nhân suy tim vẫn còn cao, lên đến gần 50% trong vòng 5 năm kể từ khi chẩn đoán. Tuy vậy, suy tim không phải là một cánh cửa khép lại đối với người bệnh. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, nếu người bệnh suy tim nắm được các kiến thức, kĩ năng, biết theo dõi bệnh, thay đổi lối sống và có chế độ dùng thuốc hợp lý thì tỷ lệ sống còn và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân được cải thiện đáng kể.
- Mục đích của cuốn sách này là để giúp cung cấp cho người bệnh những thông tin cần thiết nhất về bệnh suy tim, cũng như làm nổi bật các vấn đề mà họ cần chú ý trong hoạt động hằng ngày của mình, cũng như cung cấp lời khuyên về việc đối phó với bệnh suy tim, làm thế nào để an toàn trong hoạt động và tập luyện. 
- Những hướng dẫn này có thể giúp quý vị có một cuộc sống chủ động, năng động và độc lập. Nếu quý vị có thêm bất kỳ câu hỏi nào, xin vui lòng xin ý kiến của bác sĩ. 
- Chúng tôi hy vọng tập sách này sẽ giúp quý vị và các thành viên trong gia đình hiểu và đối phó với tình trạng bệnh của quý vị tốt hơn. 

NHÓM QUẢN LÝ CHƯƠNG TRÌNH SUY TIM

Tập sách này không nhằm mục đích thay thế cho việc khám chữa bệnh. Vui lòng tái khám định kì hoặc tái khám sớm hơn nếu quý vị thấy cần thiết.

1. Suy tim là gì?
- Hoạt động bình thường của tim 

- Bình thường, tim làm nhiệm vụ bơm máu giàu oxy và chất dinh dưỡng đến các cơ quan trong cơ thể. Vòng tuần hoàn của máu sẽ là:
    + Máu tĩnh mạch nghèo oxy từ các cơ quan trở về tâm nhĩ phải của tim
    + Từ đây, máu được tống xuống thất phải, sau đó được bơm lên phổi để trao đổi oxy
    + Máu giàu oxy được đẩy từ phổi xuống tâm nhĩ trái
    + Sau đó máu đi xuống tâm thất trái rồi được bơm đi nuôi toàn bộ cơ thể
- Tim là một khối cơ làm việc vô cùng chăm chỉ. Trung bình, tim co bóp từ 60 đến 100 nhịp mỗi phút. Mỗi một nhịp co bóp của tim đẩy máu đi nuôi toàn bộ cơ thể. Cho đến năm 70 tuổi, quả tim sẽ bơm được gần 200 triệu lít máu.

Điều gì sẽ xảy ra khi suy tim?

Khi bị suy tim, tim sẽ không thể bơm đủ máu để đáp ứng nhu cầu thiết yếu của cơ thể. Tình trạng suy yếu của quả tim thường xảy ra từ từ và một số ít các trường hợp có thể xảy ra nhanh chóng do các nguyên nhân cấp tính. 
Quá trình tiến triển của suy tim thường là:
   + Có một (hoặc nhiều) nguyên nhân xảy ra làm tổn thương hoặc ảnh hưởng đến hoạt động của tim, dần dần làm hoạt động bơm máu của tim trở nên kém hiệu quả
   + Tim sẽ cố gắng bù đắp tình trạng này bằng cách:
         1. Tăng sinh các hormon của tim
         2. Tim đập nhanh hơn
         3. Tim giãn rộng ra

    + Thời gian đầu, các thay đổi này của tim sẽ giúp quả tim tiếp tục giữ được chức năng bơm máu bình thường hoặc gần bình thường. Nhưng không sớm thì muộn, những điều chỉnh đó cũng không bù lại được khả năng bơm máu ngày càng giảm của tim hoặc chính những thay đổi này lại làm chức năng tim bị rối loạn hơn.
     + Cuối cùng, cơ tim suy yếu và xuất hiện các triệu chứng của suy tim như khó thở, ho khan, mệt mỏi, phù…

Nguyên nhân của suy tim là gì?
-    Tăng huyết áp
-    Bệnh tim thiếu máu cục bộ (bệnh động mạch vành)
-    Các bệnh về van tim
-    Bệnh lý cơ tim (bệnh cơ tim giãn, bệnh cơ tim phì đại, viêm cơ tim…)
-    Bệnh tim bẩm sinh
-    Lạm dụng rượu, các thuốc gây nghiện, một số thuốc điều trị ung thư…
-    Một số nguyên nhân khác chưa rõ

Triệu chứng của suy tim
- Khó thở     
- Phù, tăng cân
- Ho khan     
- Nhịp tim nhanh
- Chán ăn, đầy bụng     
- Mệt mỏi, suy nghĩ lẫn lộn

Chẩn đoán suy tim như thế nào?
- Đánh giá ban đầu: Để xác định xem người bệnh có bị suy tim hay không, nhân viên y tế đầu tiên sẽ hỏi bệnh sử, tiền sử gia đình, các triệu chứng và tình trạng sức khỏe nói chung của bạn. Sau đó, bác sĩ sẽ khám lâm sàng.
- Những đánh giá chuyên sâu:
        + Xét nghiệm máu
        + Xét nghiệm nước tiểu
        + Chụp X- quang lồng ngực
        + Điện tâm đồ
        + Siêu âm tim: đây là cách dễ dàng nhất để đánh giá chức năng của tim, bệnh lý van tim, tim bẩm sinh…
        + Một số test khác để đánh giá hoạt động của tim như: chụp SPECT xạ hình tưới máu cơ tim, chụp MRI tim, chụp MSCT động mạch vành…
        + Chụp động mạch vành qua da nếu nghi ngờ bệnh mạch vành.
Suy tim gồm có các giai đoạn nào?
(ghép trang Giai đoạn của Suy tim)
 

2. ĐỐI MẶT VỚI SUY TIM

- Khi được chẩn đoán bị suy tim, bệnh nhân thường sẽ cần một thời gian để làm quen và thích nghi với bệnh tật. Trong quá trình tìm hiểu và chấp nhận suy tim, người bệnh thường trải qua một loạt các cảm xúc. Việc đầu tiên bạn cần làm đó là chấp nhận sự thật rằng mình bị chẩn đoán suy tim. Phản ứng đầu tiên của mỗi người khi được chẩn đoán suy tim có thể là sốc, không tin, phủ nhận hoặc thậm chí là vô cảm. Một vài tháng sau đó sẽ là khoảng thời gian khó khăn để hiểu về tình trạng bệnh của mình. Từ 3 đến 12 tháng sau khi được chẩn đoán suy tim, người bệnh thường rơi vào tình trạng lo lắng, sợ hãi, tức giận, bất mãn hoặc mất hi vọng. Trong suốt thời gian này, có thể bạn sẽ phải đấu tranh với bản thân để làm quen với một lối sống mới, là một cuộc sống mà bạn cần có trách nhiệm hơn về lối sống của mình. Nếu bạn thực sự gặp những vấn đề này và cần sự giúp đỡ, hãy đến gặp bác sĩ tâm lý hoặc các chuyên gia tư vấn tâm lý để có thể nhanh chóng vượt qua. Cuối cùng thì những thói quen mới sẽ trở thành công việc hàng ngày và những hiểu biết về suy tim sẽ giúp bạn cảm thấy yên tâm, thanh thản trong việc chấp nhận căn bệnh của mình. Những thay đổi về lối sống hàng ngày sẽ giúp bạn cảm thấy hài lòng hơn và có nhiều hi vọng hơn về tương lai của mình.

- Nhiều bệnh nhân bị suy tim vẫn có thể có một cuộc sống năng động bình thường. Họ có thể làm được điều đó bởi vì họ được học cách tự chăm sóc bản thân họ một cách tốt nhất. Bạn có thể quản lý tình trạng suy tim của mình tốt hơn bằng cách hiểu và tuân thủ cẩn thận kế hoạch điều trị cũng như lời khuyên của bác sĩ.

- Một trong những cách quan trọng mà bệnh nhân suy tim có thể duy trì cảm giác hạnh phúc của họ là tiếp tục hoạt động. Hoạt động giúp bạn có cảm xúc tốt hơn, có thể giúp làm giảm triệu chứng và cải thiện chức năng tim. Bằng việc tiếp tục hoạt động, bạn có thể làm được nhiều hơn những điều mình thích. Thậm chí nếu bạn không bao giờ hoạt động và rất không tự tin về khả năng của mình, bạn vẫn có thể từng bước trở nên năng động hơn.  

3. NGĂN NGỪA TÁI NHẬP VIỆN
Khi suy tim mất bù, bạn có thể cần nhập viện để điều trị suy tim. Dưới đây là những nguyên nhân thường gặp khiến bệnh nhân phải tái nhập viện và các cách để phòng tránh chúng:

4. KIẾM SOÁT LỐI SỐNG
Thực hiện theo kế hoạch THCAVaT (Thuốc, Hoạt động, kiểm tra Cân nặng, chế độ Ăn, tiêm Vaccine Triệu chứng)
1. Dùng Thuốc (T)
- Dùng thuốc theo đúng chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ. Hãy phản hồi với bác sĩ về những đáp ứng của bạn với điều trị và bất kì thay đổi nào mà bạn thấy cần thiết.
- Dùng thuốc sẽ giúp giảm triệu chứng, giảm số lần nhập viện, tăng khả năng gắng sức, cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ tuy nhiên chỉ khi bạn dùng thuốc đúng theo đơn. Quên uống thuốc hoặc uống thuốc quá liều đều rất nguy hiểm. Thực tế không uống thuốc theo đơn là 1 trong những nguyên nhân phổ biến khiến bệnh nhân suy tim phải nhập viện.
- Hãy xem Phụ lục 1 để hiểu về các nhóm thuốc đang được sử dụng cho bệnh nhân suy tim
Lời khuyên để dùng thuốc an toàn 
•    Hãy chắc chắn bạn đã biết rõ cách uống thuốc. Luôn đặt câu hỏi với bác sĩ về các vấn đề sau:
-    Khi nào dùng thuốc 
-    Liều lượng khi uống 
-    Có lưu ý đặc biệt gì không, ví dụ uống cùng bữa ăn hay uống lúc đói 
-    Các tác dụng phụ có thể gặp phải
•    Nói với bác sĩ tất cả các thuốc mà bạn đang sử dụng (hãy viết lại tên các thuốc đang dùng hoặc mang theo đơn hoặc mang theo các thuốc đó): bác sĩ sẽ giúp bạn biết có sự tương tác có hại giữa các thuốc hay không.
•    Không tự ý sử dụng các loại thuốc mua ngoài hiệu thuốc (thuốc không kê đơn). Một số thuốc có thể có ảnh hưởng đến các thuốc điều trị suy tim hoặc làm nặng lên tình trạng suy tim của bạn (một số thuốc chống viêm và một số thuốc bổ).
•    Viết ra bạn sẽ phải làm gì khi quên uống thuốc: khi bạn quên uống thuốc, hãy hỏi bác sĩ bạn nên làm gì, nên theo dõi những gì, không cố gắng uống 2 liều để bù lại liều đã quên (trừ khi đã hỏi ý kiến của bác sĩ).
•    Không đưa thuốc cho bất cứ ai, ngay cả khi người đó dường như có các triệu chứng giống như bạn.
•    Có thể cơ thể bạn phải mất một thời gian để thích nghi khi bắt đầu dùng một loại thuốc mới và có thể mất thời gian để thuốc bắt đầu hoạt động hiệu quả. Đôi khi bạn có thể có tác dụng phụ nhẹ trong giai đoạn này. Hãy thảo luận với bác sĩ của bạn.
•    Không tự ý dừng thuốc khi cảm thấy khỏe hơn: nên nhớ rằng chính nhờ dùng thuốc nên bạn mới cảm thấy khỏe như vậy.
•    Uống thuốc vào 1 thời gian cố định trong ngày hoặc tạo ra một thói quen để dễ ghi nhớ. Ví dụ như là uống thuốc khi nghe bản tin thời sự vào buổi sáng hoặc sau khi ăn tối…
•    Đặt báo thức nhắc nhở giờ uống thuốc.
•    Sử dụng hộp chia thuốc có ghi rõ các giờ dùng thuốc trong ngày và trong tuần.
•    Hãy chắc chắn rằng bạn có đủ thuốc cho đến khi có đơn thuốc tiếp theo.
•    Khi đi du lịch, hãy để thuốc trong hành lý xách tay. Không bao giờ để gói thuốc của bạn trong hành lý ký gửi. Hãy chắc chắn rằng thuốc của bạn được dán nhãn đúng cách và để trong hộp đựng ban đầu của nó. Một gợi ý hay khác là đóng gói gấp đôi lượng thuốc cần thiết cho chuyến đi và để trong hai túi hành lý riêng biệt phòng trong trường hợp bạn bị mất hành lý kí gửi hoặc mất hành lí xách tay.
•    Viết vào một tấm thẻ chẩn đoán bệnh của bạn, các loại thuốc đang dùng và các loại thuốc bạn dị ứng.

2. Sống tích cực và hoạt động mỗi ngày (H)
- Lợi ích của việc tập luyện mỗi ngày 
Mặc dù mắc bệnh suy tim nhưng không có nghĩa là bạn không thể tập thể dục. Thực tế bạn nên tập luyện thường xuyên. Những bài tập dù nhỏ vẫn có thể tạo nên những thay đổi lớn với sức khỏe của bạn. Dưới đây là 1 số lợi ích của tập luyện mỗi ngày
+ Tăng năng lượng
+ Giấc ngủ ngon hơn
+ Cơ bắt phát triển
+ Duy trì cân nặng (hoặc giúp giảm cân nếu bạn thừa cân)
+ Cản thiện tâm trạng và khí sắc
+ Cải thiện chức năng tim
Vẫn cần thêm lý do để tập luyện? Các nghiên cứu chỉ ra rằng những bệnh nhân suy tim được tập luyện theo một chương trình phù hợp có thể giúp tăng cường sức khoẻ trái tim, ít phải nhập viện hơn, có chất lượng cuộc sống tốt hơn và gặp ít biến chứng của bệnh hơn!
- Kế hoạch tập luyện “tốt nhất” 
Kế hoạch tập luyện tốt nhất là một kế hoạch phù hợp với sức khoẻ hiện tại của bạn, phù hợp với thói quen và sở thích của chính bạn. Hãy chắc chắn rằng bạn hỏi ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu tập thể dục hay hoạt động nào đó. Bác sĩ sẽ giúp bạn tìm những bài tập phù hợp với sức khỏe cũng như tránh một số bài tập không thích hợp
+ Khi mới bắt đầu: đừng nản lòng nếu bạn chỉ tập được thời gian ngắn, 1 số người chỉ tập được 5 phút khi mới bắt đầu. Điều quan trọng là bạn hãy bắt tay vào tập luyện và kiên trì.
+ Đi bộ, bơi và đạp xe đạp là những bài tập rất tốt. Bạn có thể có những ngày cảm thấy rất khoẻ mạnh, có những ngày cảm thấy mệt mỏi, do đó, điều quan trọng là bạn hãy chọn những bài tập có cường độ phù hợp và lắng nghe bản thân để xác định giới hạn mức độ gắng sức. Hãy điều chỉnh các hoạt động thể lực nếu bạn thấy cần thiết. Hãy ghi lại các thông tin về buổi tập của mình ở bảng theo dõi trong Phụ lục 2.
+ Đảm bảo an toàn trong khi tập luyện: 
•    Hãy chắc chắn rằng có 1 người khác cùng tập luyện với bạn.
•    Mức tập luyện hợp lý là bạn vẫn có thể trò chuyện trong lúc tập luyện và không cảm thấy kiệt sức, mệt mỏi vào ngày hôm sau.
•    Luôn phải có khoảng thời gian nghỉ ngơi trong lúc tập và hãy dừng lại và nghỉ ngơi bất cứ khi nào bạn thấy mệt hoặc khó thở. 
•    Dừng tập luyện ngay và cân nhắc gọi bác sĩ hoặc gọi người trợ giúp nếu bạn có những triệu chứng sau:
         1. Đau tức ngực, cổ, cánh tay, hàm, vai
         2. Buồn nôn
         3. Hoa mắt, chóng mặt, nhìn mờ
         4. Thở nhanh, nông hơn bình thường
         5. Mệt hơn bình thường
         6. Nhịp tim đập nhanh hoặc chậm hơn bình thường
- Nếu bạn bị đái tháo đường
Cơ thể bạn đốt cháy nhiều đường hơn để bạn có năng lượng trong suốt quá trình tập luyện. Kết hợp tập luyện và dùng thuốc  tiểu đường có thể làm giảm lượng đường trong máu trong và sau khi tập. Hạ đường huyết (nồng độ đường trong máu thấp) xảy ra khi đường máu nhỏ hơn 4.0 mmol/L. Hạ đường huyết có thể kéo dài đến 12h sau khi tập luyện. Hạ đường huyết là một nguy cơ chính cho bạn trong và sau quá trình tập. 
Tăng đường huyết (nồng độ đường trong máu cao) cũng có thể nguy hiểm vì nó có thể gây hại cho cơ thể bạn. KHÔNG TẬP khi đường máu cao (> 15 mmol/L). 
Phải làm thế nào nếu đường máu của tôi thấp (< 5.5 mmol/L)?
Các dấu hiệu cảnh báo cho phản ứng hạ đường huyết nhẹ và trung bình là : 
1.    Run                                                5. Cảm thấy mệt
2.    Nhịp tim nhanh                              6. Chóng mặt/ buồn ngủ
3.    Vã mồ hôi nhiều                            7. Rối loạn tâm thần
4.    Đói quá mức                                  8. Đột ngột thay đổi sắc mặt
Việc học và nhận ra những dấu hiệu và triệu chứng nguy hiểm của hạ đường huyết ở trên sẽ cho phép bạn tập luyện an toàn và ngăn ngừa bất kì dấu hiệu nguy hiểm nào.

Trong khi tập
•    Hạ đường huyết có thể xảy ra bất cứ lúc nào.
•    Luôn đem theo mình một đồ ăn cung cấp đường, giống như quả hoặc đồ uống từ quả.
•    Nếu bạn không có máy thử đường huyết, bạn có thể tập luyện 2h sau khi ăn.
Sau khi tập
Ăn bữa ăn giàu carbonhydrat để bổ sung đường trong máu của bạn.
 

- Tránh xa khói thuốc 

Thuốc lá, thuốc lào rất nguy hiểm, đặc biệt là khi bạn mắc bệnh tim. Thuốc lá, thuốc lào không chỉ làm đẩy nhanh quá trình tiến triển của bệnh mà còn khiến trái tim, vốn đã mệt mỏi, càng chịu thêm căng thẳng, áp lực và làm giảm lượng oxy trong máu. Điều này cũng xảy ra ngay cả khi bạn ngửi khói thuốc lá (hút thuốc lá thụ động)

+ Nếu bạn đang hút thuốc lá/thuốc lào, hãy dừng lại ngay.
+ Giữ không gian sống không có khói thuốc.

-  Quan hệ tình dục
Những bệnh nhân suy tim thường băn khoăn liệu rằng mình có thể và khi nào có thể quan hệ tình dục. Các chuyên gia tư vấn sức khỏe tin rằng bệnh nhân suy tim có thể quan hệ tình dục sớm khi cảm thấy khoẻ hơn. Thông thường, nếu bạn có thể đi bộ 2 tầng cầu thang thì bạn có thể đủ sức khoẻ để quan hệ tình dục và nên lựa chọn những tư thế để tiết kiệm sức lực, hạn chế gắng sức (nằm dưới, nằm nghiêng…).